Dünya Diyabet Günü, şeker hastalığına odaklanan küresel farkındalık günüdür, her yıl 14 Kasım’da düzenlenmektedir.(1) 14 Kasım,1921’de insülini bulan Kanadalı Doktor Frederick Banting’in doğum günüdür. Bundan dolayı 1991’den itibaren Dünya Diyabet Federasyonu 14 Kasım’ı Dünya Diyabet Günü ilan etti.(2)
Dünya çapında, 1980’de 108 milyona kıyasla, 2014 yılında tahminen 422 milyon yetişkin diyabetle yaşıyordu. Diyabetin küresel prevalansı 1980’den bu yana neredeyse iki katına çıktı ve yetişkin nüfusta %4,7’den %8,5’e yükseldi. Bu, aşırı kilolu veya obez olmak gibi ilişkili risk faktörlerindeki artışı yansıtmaktadır. Son on yılda diyabet prevalansı düşük ve orta gelirli ülkelerde yüksek gelirli ülkelere göre daha hızlı arttı. (3)
Diyabet körlüğün, böbrek yetmezliğinin, kalp krizinin, felcin ve alt ekstremite amputasyonunun önemli bir nedenidir. Sağlıklı beslenme, fiziksel aktivite ve tütün kullanımından kaçınmak tip 2 diyabeti önleyebilir veya geciktirebilir. Ayrıca diyabet, ilaçla, düzenli taramayla ve komplikasyonların tedavisiyle tedavi edilebilir ve sonuçlarından kaçınılabilir veya geciktirilebilir. (3)
Birleşmiş Milletler 2007 yılında Genel Kurul, 14 Kasım’ı Dünya Diyabet Günü olarak belirleyen 61/225 sayılı kararı kabul etti. Belgede “insan sağlığını geliştirmek ve iyileştirmek, tedavi ve sağlık eğitimine erişim sağlamak için çok taraflı çabaları sürdürmeye yönelik acil ihtiyaç” vurgulanıyor. (3)
Karar ayrıca Üye Devletleri, sağlık sistemlerinin sürdürülebilir gelişimi doğrultusunda diyabetin önlenmesi, tedavisi ve bakımına yönelik ulusal politikalar geliştirmeye teşvik etti. (3)
Diyabet, pankreasın yeterince insülin üretmemesi veya vücudun ürettiği insülini etkili bir şekilde kullanamaması durumunda ortaya çıkan kronik bir hastalıktır. Bu, kandaki glikoz konsantrasyonunun artmasına (hiperglisemi) yol açar. (3)
Diyabetin tipleri nelerdir?
Tip 1 Diyabet
Tip 2 Diyabet
Tek Gen Hastalığına Bağlı Diyabet
Gebelik Diyabeti
Diğer Tipler (4)
Tip 1 diyabet, genellikle erken yaşlarda başlar, tanıdan itibaren mutlaka insülin kullanılmasını gerektirir. (4)
Tip 2 diyabet, genellikle daha ileri yaşlarda (35 yaş ve üzerinde) başlar. Ortaya çıkışında sağlıksız yaşam biçimi davranışları ve aile öyküsünün etkili olduğu, beslenme, fiziksel aktivite ve kan şekerini düzenleyici laçlar ile tedavi edilebilen bir hastalıktır. (4)
Gestasyonel Diabetes Mellitus (GDM; Gebelik Diyabeti) Gebelik diyabeti, gebelerin %2-8’inde görülür. Gebelikte ortaya çıkan diyabet şeklidir. Gebeliğin ikinci veya üçüncü trimesterinde ilk kez ortaya çıkan glukoz intoleransı durumudur. (4)
KAYNAK
(1) Internet Archive,”The Primary Global Awareness Campaign of the Diabetes World”. Published 2005. Accessed November 13,2023. https://worlddiabetesday.org/
(2) University of Kyrenia Hospital. “14 Kasım’ın Anlamı”. Accessed November 13, 2023. https://hospital.kyrenia.edu.tr/14-kasimin-anlami/
(3) Birleşmiş Milletler “World Diabetes Day 14 November”. Accessed November 14, 2023. https://www.un.org/en/observances/diabetes-day
(4) Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü. “Diyabetin Tipleri Nelerdir?” Accessed November 14, 2023. https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/saglikli-beslenme-ve-hareketli-hayat-db/Dokumanlar/Diyabet/Diyabet-Tipleri.pdf
(5) Image by wirestock on Freepik
Haber:
Pelin Aravi
Uludağ Üniversitesi Veteriner Fakültesi JOURVET Öğrenci Temsilcisi
