Tüm hayvanlar enfeksiyonları önlemek veya bunlarla baş etmek için çeşitli savunma mekanizmalarına sahiptir. Yaş, beslenme veya yönetim uygulamaları bu savunma sistemlerini doğrudan etkileyebilir. Diğer yandan sıcaklık, sütten kesme, yetersiz beslenme, enfeksiyon, taşınma ve diğer faktörlerden kaynaklanan stres, bağışıklık sisteminin bir patojen saldırısına nasıl tepki vereceğini de etkileyebilir. Bu nedenle hastalıklara karşı iyi bir koruma sağlamak için aşıların doğru şekilde kullanılması önemlidir. Aşı uygulamaları hastalığa neden olmadan bir bağışıklık tepkisinin kazanılmasına yardımcı olur. Aşı, hayvan hastalıklarının önlenmesinde en ucuz yöntem olup güvenli, etkili ve en az yan etkiye sahiptir. Uzun vadede ortaya çıkabilecek hastalıkların önlenmesini sağlayarak aşılama maliyetinden daha fazlaya neden olabilecek tedavi maliyetlerinden kaçınmanızı sağlar. Ancak hayvanları bulaşıcı hastalıklara karşı korumak için sadece doğru zamanda değil, doğru ürün ve yolla aşılama yapmak da önemlidir.
Unutmayın hastalık değil, ihmal öldürür.
| Aşılar | Takvim | Uygulama Yolu |
| Karma (Mera Aşısı) | Şubat, Ekim | Hayvanların birden fazla hastalığa karşı (Enterotoksemi, Yanıkara, Tetanoz vb.) dirençli olmasını sağlayan bir uygulamadır. Anaç koyun ve keçilerde gebeliğin son 1 ayında, kuzu ve oğlaklarda ise 21 gün ara ile 2 kez uygulama yapılır. Koyun ve keçilerde uygulanacak aşılar en az 8 ve üzeri klostridial tipe etkili olması gerekir. |
| Septisemi | Ocak, Aralık | E.coli nedenli ishallerin engellenebilmesi için kuzu ve oğlaklarda doğumu takiben en kısa sürede, gebe koyun ve keçilerde ise doğuma 1 ay kala antiserum uygulaması yapılmalıdır. |
| Şap (Dabak) | Mart, Ağustos | Ayak ve tırnak aralarında oluşan yaralar topallığa, meme başında oluşan lezyonlar süt veriminde azalmaya, gebelerde yavru atıklarına, kuzu ve oğlaklarda ise kalpte hasara yol (ani ölüm) açar. 4 aylık kuzu ve oğlaklara ilk şap aşısı uygulandıktan 21 gün sonra tekrar edilmelidir. Aşının koruyuculuğu 4-6 aydır. Bu yüzden şap aşısı 6 ayda tekrarlanması gerekir. |
| Veba (PPR) | Eylül | Yüksek ateş, iştahsızlık, ağızda yaralar, gözyaşı ve burun akıntısı, ishal, gebelerde ise yavru atmalara neden olur. Ölüm ve bulaşma oranı yaklaşık %90’dır. Aşılama sonrası bağışıklık 21 günde oluşur ve 1 yıl süreyle koruma sağlar. Aşılı annelerden ağız sütü ile aktarılan bağışıklık 2 ay süre ile yavrularda koruma sağlar. |
| Brucella | Mayıs | Yüksek oranda yavru atmalara ve süt verim düşüklüğüne neden olur. Ölüm oranı düşük olmasına rağmen oldukça bulaşıcı bir hastalıktır. Dişi kuzu ve oğlaklarda ise 3-6 aylık yaş aralığında konjuktival olarak (göz damlası) uygulanmalıdır. Erginlerde aşılama koç katımından en geç bir ay önce yapılmalıdır. Hayvanlar yaşamları boyunca bir kez aşılanır. |
| Çiçek | Eylül | Vücudun tüysüz bölgelerinde kabarıklıklara yol açar. Kuzu ve oğlaklarda yetişkinlere göre daha şiddetli seyreder. Gebe koyun ve keçilerde yavru atmalara neden olur. Bulaşma oranı %100’e yakın olmasına rağmen ölüm oranı %50’dir. Hastalığın etkili bir tedavisi yoktur ve iyileşme yavaştır. Gebeliğin son 1.5 ayındaki ve yeni doğum yapmış koyunlara, 6 haftalıktan küçük olan kuzu ve oğlaklarda uygulama yapılması tavsiye edilmemektedir. Koç katım öncesi uygulama tavsiye edilir. |
| Agalaksiya (Sütkesen) | Kasım, Aralık | Hastalık ilkbaharda kuzuların doğumu ile laktasyondaki koyunlarda ani yayılım gösterir. Gizli hastalık riski bulunan sürülerde aşı uygulamasından sonra hayvanlar gözlemlenmeli ve gebeliğin son iki ayında uygulanmamalıdır. 3 aylıktan büyük koyunlara uygulanır. Sağımın son 2 ayı ile gebeliğin ilk 2 ayında yapılır. Bağışıklık 2 hafta sonra başlayıp 8 aya kadar sürer. |
| Keçi Ciğer Ağrısı | Nisan | Bulaşma ve ölüm oranı %100’e yakındır. Diğer aşılardan farklı olarak 0.2 ml dozunda kulaktan uygulama yapılır. Hastalıkla mücadelenin en ekonomik ve güvenli yolu 6 aylıktan büyük yaştaki keçilerin düzenli aşılanmasıdır. Gebeliğin son 6 haftalık döneminde uygulanmamalıdır. |
| Ektima (Orf) | Mart, Nisan | Ağız, dudak ve burun bölgesinde oluşan yaralar ve kabarcıklar sonucu yem alımı azalır, kilo kaybı yaşanır, kuzu ve oğlaklar emmeyi bırakır, bağışıklık sistemi zayıfladığı için ikincil enfeksiyon riski artar. Kuzulama döneminde oluşan lezyonlar meme ve meme uçlarına kadar yayıldığından mastitis ile sonuçlanır. Yüksek oranda bulaşma riski taşır. Hastalık görülmeyen sürülerde koruyucu aşılamaya gerek yokken hastalık görülen sürülerde her yaştaki hayvan aşılanmalıdır. |
| Pseudotüberküloz (Çıban, Cırtlak, Çatlak, Apse Aşısı) | Haziran | Baş ve boyun bölgesinde deri altında (dış), lenf yumrularında ve başta akciğer olmak üzere iç organlarda apse şekillenmesi ile karakterizedir. Yılda bir kez tekrarlı iki doz şeklinde (21 gün sonra) uygulama yapılır. Sütten kesilen 3 aydan büyük kuzularda 4 hafta ara ile 2 kez ve yıllık olarak uygulanmalıdır. Aşılama hastalığın görülme sıklığını azaltsa da tamamen ortadan kaldırmaz. Sürüde veya bölgede hastalık gözlenmemişse uygulama yapılmayabilir. |
| İç ve Dış parazit Mücadelesi | Mayıs, Ekim | Merada otlayan bütün koyun ve keçiler her yıl ilkbahar ve sonbaharda iç ve dış parazit mücadelesi kapsamında etkili ilaçlar uygulanmalıdır. Hayvanlara antiparaziter ilaçlamayı ilkbaharda meraya çıkarken yapmalıdır. |
About the Author
