TARIM ile SAĞLIK arasında nasıl bir köprü kurulacak?

Öncelikle Bilsay Kanat hanımın kaleme aldığı “Neden ÖZERK yapılı Veteriner Teşkilatına ihtiyaç var?” başlıklı makalesi için ve ayrıca bizlerle de paylaşılması nedeniyle hem kendisine, hem JOURVET’e teşekkür ederim.

Veteriner Teşkilatı yıllardır hangi bakanlığa bağlansın diye tartışılmıştır. Çünkü veteriner hizmetleri, Amerikalı Dünyada Epidemiyolojinin babası olarak bilinen Prof. Dr. Calvin W. Schwabe, dünyada VETERİNER HEKİMLİĞİ MESLEĞİNİN ANAYASASI olarak bilinen “VETERINARY MEDICINE AND HUMAN HEALTH” adlı kitabında, “veteriner hekimliği mesleğinin ( veteriner tıbbının), dünyada hiçbir mesleğe nasip olmadığı, tarım bilimi ile tıp bilimi arasında köprü kurma şansına sahip dünyada tek meslek” olduğunu dile getirmiştir. Dolayısıyla böyle bir mesleği kamusal düzen içinde yapılandırmak oldukça zor. Çünkü oldukça geniş, farklı bakanlıklarla ilişkili, farklı faaliyet alanları olan bir mesleğimiz var. Veteriner Tıbbı, tarıma hizmet ediyor, ağırlıklı olarak tarımsal üretim içinde yer alıyor fakat tıp biliminin farklı bir disiplinidir.

Veteriner Tıbbının, Tıp biliminin farklı bir disiplini olduğunu dünyaca ünlü tıp bilim insanı Prof. Dr. Rudolf L. K. Virchov Trişinella ile ilgili yapmış olduğu bilimsel araştırma sonunda bunu görmüş ve o meşhur tarihi söyleminde; “Ben sadece şunu bilirim ki: veteriner tıbbı ile insan tıbbı arasında bir ayrım yoktur, olmamalıdır da zaten, bir alanda elde edilen deneyim diğer alanın gelişmesini destekleyecektir” dile getirmiştir. Dolayısıyla veteriner tıbbı tıp biliminin farklı bir disiplinidir.

Dünyaya baktığımızda veteriner hizmetlerinin toplandığı genel müdürlük ülkelere göre değişmekte, bazı ülkelerde “Sağlık Bakanlığı”nda yer almakta, bazı ülkelerde ise “Tarım Bakanlıkları” içinde yer almaktadır. Dolayısıyla bu konuda iyi düşünüp karar vermek lazım. Evet özerk bir veteriner teşkilatı olsun deniliyor, tamam özerk olsun kabul, fakat bu özerkliğin sınırları ne olacak?, nasıl olacak? nereye kadar olacak?. Bu özerk yapı ile TARIM ile SAĞLIK arasında nasıl bir köprü kurulacak? Bu özerk yapı ile kendi kabuğuna çekilmiş, dünyada ki meslektaşlarımız interdisipliner (TEK SAĞLIK) çalışırken biz interdisipliner çalışma kültüründen uzaklaşacak mıyız? Çünkü bugün dünyada artık başta insan tıp bilimi olmak üzere birçok meslek kendi alanlarıyla ilgili interdisipliner çalışarak farklı alanlarda, farklı mesleklerle iş birliğine giderek kendini geliştirmekte ve hizmet vermektedir.

Türkiye’de esas sorun birçok meslek mensubunun uzun yıllar kayıt dışı tatlı kazancın peşine takılmaları nedeniyle zamanın Tarım Bakanlığı bünyesinde bulunan VETERİNER İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ korunamamış, koruyamamışız, dünyada ki gelişmeler ciddi anlamda takip edilmemiş, dünyada ki mesleki alanda ki gelişmeler ülkemize taşınmamış, uzun yıllar tek Ankara Veteriner Fakültesi bu konularda söz sahibi olmakla birlikte daha sonra yeni kurulan fakülteler de dahil olmak üzere bu alanda ciddi faaliyet içinde bulunmamışlar, bugün dahi hala da bulunmuyorlar. Mesleğimizin o kadar çok geniş faaliyet alanları olmasına rağmen sahip çıkmamışız, çıkamamışız, hala sığır, koyun, kanatlı, pet hayvan ve hayvansal gıda kontrolü ağırlıklı eğitim verilmekte, üstünkörü, verilmiş olmak için VETERİNER HALK SAĞLIĞI eğitimi verilmeye çalışılmakta. Oysa VETERİNER HALK SAĞLIĞI bizi insan tıbbı ile birbirimizi bağlayacak önemli bir halk sağlığı faaliyeti olmasına rağmen bazı gıdacı hocalarımızın ve bu hocalarımıza destek veren bazı hocalarımızın da ortak tavırları nedeniyle engellenmekte, bu konuda ciddi bir şey yapılamamakta.

Hal böyle iken sorunu sadece özerk bir yapı ile sorunu çözmeye kalkmak bence çok fazla iyimserliktir. Başta A.B.D olmak üzere tüm dünya, Prof. Dr. Calvin W. Schwabe‘nin dünyaca meşhur “VETERINARY MEDICINE AND HUMAN HEALTH” adlı kitabında yer alan ve ekte paylaştığım tabloda ( Detaylı bilgi: İzmir Veteriner Hekimleri Odası Veteriner Halk Sağlığı Çalışma Grubu’nun yayını olan “ZOONOZLARLA MÜCADELEDE VETERİNER HALK SAĞLIĞI VE TEK SAĞLIK” adlı kitapta bulunmaktadır) yer alan yapılanmayı baz olarak yapılanmaya gitmişlerdir. Türkiye’de de bu tabloyu baz alarak mesleki yapılanmaya gitmeliyiz/gidebiliriz. Bir kere mesleğimizin ana görevi olan HAYVANCILIK ve HAYVANSAL ÜRETİM Tarım ve Orman Bakanlığında yapılmaktadır. Tüm bakanlıklardan bağımsız özerk bir yapı ile bu görevi yapmamız çok zor. Bu nedenle zamanın tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nda 1985 yılında reorganizasyon aldatmacasıyla kapatılan VETERİNER İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ tüm il ve ilçe teşkilatlarıyla hayata geçirilmelidir. Daha sonra ekte paylaştığım tabloda görüldüğü üzere Sağlık Bakanlığı bünyesinde VETERİNER HALK SAĞLIĞI DAİRE BAŞKANLIĞI kurulmalıdır. Burada çalışacak veteriner hekim meslektaşlarımızın Sağlık Bakanlığı’nın çalışmalarına ve halk sağlığı alanında görev yapan hekimlerle entegre olacak şekilde muhakkak tıp fakültelerinin Halk Sağlığı ABD dallarında en az MPH ( Master of Public Health) veya Doktora v.s akademik kariyer yapmalıdırlar. Hatta İllerde hayvan Sağlığı Şube Müdürlükleriyle İl Sağlık Müdürlükleriyle çalışmalarında koordinasyon sağlayabilmek için Hayvan Sağlığı Şube Müdürü olacak kişilerde em az MPH yapmış veteriner hekim görevlendirmesi şartı getirilmelidir. Bunun için MPH yapmayı cazip hale getirmek için maddi ayrıcalık sağlanmalıdır.

Yine Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığında çevre ağırlıklı Veteriner Halk Sağlığı alanında en az MPH yapmış veteriner hekimler görev almalılar. Bunlara ilave olarak Orman Genel Müdürlüğü’nün bünyesinde bulunan yaban hayat ile ilgili birimlerde görev yapmak üzere Yaban hayat Hayvanları ve Hastalıkları konusunda uzmanlık eğitimi almış veteriner hekim meslektaşlarımız görevlendirilmelidir. Bu açıklamalarıma söz konusu tablo dikkate alarak ilaveler yapabiliriz.

Tüm bunlara ilave olarak bu anlattıklarımın benzeri yapılanma TSK (Tük Silahlı Kuvvetlerinde) ‘de de olması gerekir. Yıllarca kamuda idari alanda görev yapmış birisi olarak bunları yapmadan sadece bir özerk kuruluş yapılanması ile bizim sağlıkçı olmamızın veya özlük haklarımızda iyileştirme sağlanmasının mümkün olmadığını üzülerek söylemek istiyorum. Ayrıca tüm bunlar yapılırken bizlerin sağlık çalışanı sayılmasıyla ilgili yasal düzenlemelerin hayata geçirilmesi için mücadele etmemiz şart. Bunları gerçekleştirebilmemiz için çok ama çok çalışmamız gerekiyor, saygılarımla.