Elazığ’da bir vatandaşımız kasaptan aldığı eti yedikten sonra derisindeki ağrılı bir şeklinde başlayan yara ve diğer rahatsızlıkları ile sağlık kuruluşuna müracat etmiş, yapılan tetkikler sonucunda “ŞARBON”a yakalandığı anlaşıldı. Bunun üzerine Elazığ İl Tarım ve Orman Müdürlüğü gerekli denetimleri yaptı ve ilgili kasap kapatılarak kapısı mühürlendi. Öncelikle vatandaşlarımıza şu uyarıyı yapmak istiyorum. Tüketeceğiniz hayvansal gıdaların mutlaka Veteriner Hekim kontrolünden geçtiğinden emin olun ve kasaplarınızın onaylı mezbahadan hayvansal ürün alıp almadığını kontrol edin. Şimdi gelelim şarbonun ne olduğuna;
Şarbon (dalak yanığı), antraks veya anthrax; Bacillus anthracis adlı bakteri nedeniyle oluşan zoonotik (hayvandan insana bulaşan) karakterde bulaşıcı bir hastalık.
Şarbon vücut ısısının yükselmesi, dalağın şişmesi, kanın katran gibi koyu renk alması ve pıhtılaşmaması, deri altı boşluklarda kan oturması oluşumu ile karakterize, enfeksiyondur.
Şarbon hayvanlarda inkübasyon (Bir enfeksiyon etkeninin vücuda girişinden hastalık belirtilerinin ortaya çıkışına kadar geçen süre; kuluçka süresi) süresi 1-14 gün arasında değişebilir. Sığır ve koyunlarda ani ölümle karakterizedir. Vücut ısısında 40- 42 °C’ye kadar artma olur, sinirlilik, iştahsızlık, kanlı idrar, boğaz altına lokalize olan ödemler, süt veriminde azalma ve gebelerde abort (yavru atma) şekillenir.
İnsanlar, hasta hayvanlarla doğrudan veya dolaylı temas yoluyla enfekte olabilirler.
Şarbonun insandan insana doğrudan bulaştığına dair bir kanıt yoktur. Sadece şarbon taşıyan deri lezyonlarının doğrudan temas yoluyla veya kontamine bir nesne ile temas yoluyla bulaşması mümkündür.
Şarbon bakterileri vücuda genellikle deri üzerindeki bir açık yaradan girer. Bunun yanı sıra enfekte hayvanların etinin yenilmesi ya da bakterinin sporlarının solunması da şarbon hastalığına yakalanmaya neden olabilir.
Şarbon hastalığının belirtileri, bireyin nasıl bakteriye maruz kaldığına bağlı olarak değişiklik gösterir. Bu belirtiler genellikle ortaya çıkan cilt yaralarını, kusmayı ve şoka girmeyi içerebilir. Antibiyotikler ile başlanan erken tedavi birçok vakada iyileştirebilir. Ancak solunan şarbonun tedavisi hem daha zordur ve hem de ölüm ile sonuçlanması ihtimali daha yüksektir.
Şarbonun belirtileri, birey bakteriye maruz kaldıktan sonraki altı gün içinde gelişir. Bununla birlikte, solunum yoluyla enfekte olunan durumlarda şarbon belirtisi alınan sporlu bakteri miktarına göre değişiklik göstermektedir. Öncelikle bir böcek ısırığına benzeyen, hızla gelişerek siyah merkezli ağrısız bir yaraya dönüşen, kabarık, kaşıntılı bir yumru bulunur. Bunun yanı sıra boğaz ve çevresinde şişlik, bazen ateş ve baş ağrısı gibi grip benzeri semptomlar, deri yolu ile bulaşan şarbonun diğer belirtileri arasındadır.
Hasta bir hayvandan elde edilen etin yenilmesinde bireyin boğazından bağırsaklarına kadar bütün sindirim sistemini etkiler. Belirtiler öncelikle mide bulantısı ve kusma olmak üzere, ateş, baş ağrısı, boğaz ağrısı, yutma güçlüğü, boyun şişmesi, iştahsızlık, karın ağrısı ve hastalığın sonraki aşamalarında şiddetli kanlı ishal görülür.
Solunan şarbon hastalığın en ölümcül şeklidir; Hastalığın belirtileri ilk aşamada boğaz ağrısı, hafif ateş, yorgunluk ve kas ağrıları gibi birkaç saat veya gün süren grip benzeri belirtiler olmak üzere ağrılı yutma, hafif göğüs rahatsızlığı, kan tükürme, menenjit, mide bulantısı, nefes almada güçlük, nefes darlığı ve son aşamalarında yüksek ateş görülür.
Spor kontaminasyonu nedeniyle kural olarak Şarbon şüpheli hayvanlara otopsi yapılmaz. Ancak teşhis edilemediği durumda kadavralar açılır ise ;
• Doğal deliklerden siyah renkli kan gelir ve pıhtılaşmaz
• Mukozalarda siyanoz görülür. Deri altı ve seröz zarlarda septisemik kanamalar vardır.
• Dalak büyük, çamur kıvamında ve kesit yüzü kömür rengindedir.
Anthrax 3285 sayılı Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Yönetmeliğine göre ihbarı mecburi bir hastalıktır. Hastalık çıkan yerde, bulaşma kaynakları olan yerler (mera, ahır, vs) kapatılır veya hayvanlar oralardan uzak tutulur. Gerekli dezenfeksiyon yapılır. Ahırlar ve malzemenin dezenfeksiyonu için %0.1 süblime, %5 asit fenik, %5 kresol, %5 kreolin ve diğer dezenfektanlardan yararlanılır. Ölen hayvanlar 2 m derinlikteki çukurlara gömülür üzerine sönmemiş kireç atılır. O bölgeye karantina tedbirleri uygulanır. Aşılanan hayvanlar aşılamadan 15 gün sonra kontamine meralarda otlatılabilir.
Kaynak:
https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/5677/mod_resource/content/1/5.%20Hafta.pdf
https://www.acibadem.com.tr/ilgi-alani/sarbon/#tani-yontemleri