Değişik sebepler nedeniyle hayvanlarımızın başına farklı eylemler neticesinde kemik kırıkları oluşmaktadır. Sadece trafik kazaları değil, kemik yapısı, beslenme kaynaklı, hormonal sebepler ve bazı ırkların genetik mutasyonları sebebiyle de oluşmaktadır.
Şimdi bunları bir detaylandırılalım.
Köpeklerde 319 – 321, kedilerde 230 – 250 kemik bulunur. Kemik farklılığı; bazı ırkların kuyruk kemik sayısı ile ve kediler de parmak sayılarındaki farklılıklardan kaynaklanmaktadır.
Kemik dokusunu oluşturan hücrelere osteoblast denir. Kemiğin orta bölümünün organik bölümü; kollajen lifleri, glikozaminoglikan (GAG)ve glikoprotein (GP) sentezler. Osteoblastarın önemi şudur; osteobalstların yeni ürettiği kalsiyum tutmayan hücresine osteoid denir ve membranlarında parathormon reseptörü taşırlar. Bu hormon ile kemik kalsiyum salınımı hızlanır.
Kemik dokusunun asil hücresine osteosit denir. Kemik dokusunun canlı kalmasını sağlar. Kemik içerisinde besin maddeleri, hormonlar osterositler üzerinden sitoplazma uzantıları yolu ile taşınır ve bu yolla, kan damarlarından uzakta olan osteositlerin beslenmesini sağlar.
Kemik dokusunun hücrelerinin yıkımınını (rezorpsiyonu) sağlayan hücrelere osteoklast denir. Kemik dokusunun en büyük hücreleridir.
Kemik yapımı nasıl olur ? Bir kemik nasıl uzar ve genişler?
Parathormon osteoklastların sayısını ve faaliyetlerini artırır dolayısıyla kandaki kalsiyum seviyesi yükselir. Kemik yapımı sırasında; osteoklastlar kemik yüzeyinde veya kemik kompakt kısmında birleşerek burayı eritirek osteoblastların yeni kemik dokusu oluşturmasına ortam hazırlarlar. Böylece kemik dokusu uzar, genişler ve yaşlanmış kemik kısımlarını temizleyerek yeni kemik hücrelerine alan oluştururlar.
Parathormonun (PTH) kemik dokuya etkisi nedir ?
Kemik dokusunun bütünlüğünün bozulmasına kırık denir. Kırıklar travmatik (kaza) veya Patolojik (gelişim, vitamin mineral eksikliği, bazı kemik hastalıkları vs gibi.) nedenlere bağlı gelişir. Kırılma sırasında; kemik damarları, periost (kemik zarı), kemik haversian kanalları ve kemik çevresindeki yumuşak doku hasarlanır ve bazen de kırık uçları nekroze olabilir.
Parathormon (PTH) beyin tiroid bezinin arkasında bulunan Paratriod bezinden salgılanır. Kan daki Fosfor (P) ve Kalsiyum (Ca) dengesinin düzenlemesinden sorumludur. Bağırsaklardan (ince bağırsak) sindirilen besinlerden kalsiyumun kana karışmasını sağlar. Kemik dokudan Kalsiyumun kana verilmesini yada kemiğe Kalsiyum taşınmasını sağlar. D Vitamini le birlikte çalışır. Kemik sağlığı D vitaminin önemi bağlayıcı noktadadır.
| D vitamini eksikliği | |
| ↓ | |
| Kanda fosfor ve kalsiyum düşer | |
| ↓ | |
| Parathormon (PTH) salınır | |
| ↓ | ↓ |
| Böbrekte D vitamin aktifleşir | Parathormon etkisi |
| a)Bağırsaktan kalsiyum ve fosfor emilimi artar | a) Böbreklerden kalsiyum atılımı engeller |
| b)Böbreklerden Kalsiyum ve fosfat az atılır | b) Kemikten kalsiyum kana çekilir |
| ↓ | ↓ |
| 1.Kanda kalsiyum ve fosfor artar | |
| 2. Kemik erimesi (osteoporoz) | |
| (KAYNAK: Kedi ve Köpek Ortopedi ve Travmatoloji 2020,Prof.Dr.Mustafa ARICAN ) | |
Kemik kırıklarında yapıcı nedenler; vurma, çarpma, düşme, ısırma, zorlama, ateşli silahla yaralanmalardır. Kemik ekseni etrafında zorlayıcı dönmeler, ekstremitelere yapılan zorlayıcı hareketler eğer kas gerilimleri ile eşgüdümlü değil ise kırık oluşumuna sebep olur.
Kemik kırıklarında hazırlayıcı nedenler; Yetersiz vitamin mineral eksikliği (özellikle fosfor ve kalsiyum), hormonal bozukluklar (PTH, osteodistrophia fibrosa..vs), bazı kemik hastalıkları (kemik nekrozu, Legg Calve Perthes, osteochondritis..vb), neoplastik hastalıklar (osteocarcinoma,osteosarkom..vb), yangısel hastalıklar (osteomyelitis,ostitis tüberculosa), metabolik hastalıklar ( raşitizm,osteoporoz, osteoklasia..vb) da kemik kırıklarına sebep olur.
Kırık oluşumuna sebep ne olura olsun bilinmelidir ki (genetik faktörler hariç); kırık hattının genişliği, kırığın şekli, kırığın iyileşmesi ve tedavide ki başarısı; DOĞRU besleme ile mümkündür. Travma anında; kemik kırığının şekli, kemik ağırlığı ve sertliği devamında tendo ve kas dayanıklılığı kırığın komplike olup olmayacağına karar vericidir.
Sağlıklı kemik, sağlıklı yaşlılığı yaşatır!
Sevgiyle kalınız..